O mądre wykorzystanie środków unijnych

Rozmowa z Kazimierzem Kotowskim, członkiem Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, który odpowiada za Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego 2014-2020

Pełni pan w Zarządzie Województwa kluczową rolę nadzorując, oprócz sektora ochrony zdrowia, także bardzo wymagający pion szeroko pojętego rozwoju regionalnego. Czy mógłby pan powiedzieć, na czym koncentruje się obecnie polityka regionalna realizowana przez samorządy województw?
Na samorządach województw, w tym województwa świętokrzyskiego, spoczywa duża odpowiedzialność za mądre wykorzystanie środków uzyskanych przez Polskę z budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Chodzi o dołożenie wszelkich możliwych, by potraktować te środki jako jedyną w swoim rodzaju inwestycję w rozwój poszczególnych gmin, powiatów czy regionu. Ponadto, kierując strumień unijnych pieniędzy do sfery gospodarczej, musimy sprawić, by pomogły one wyzwolić potencjał świętokrzyskich przedsiębiorców, przyczyniając się do zwiększenia dynamiki rozwoju ekonomicznego województwa.

Unia Europejska przeznaczyła na dofinansowanie RPOWŚ na lata 2014-2020 ponad 1 364 mln Euro. Składają się na tę kwotę środki inwestycyjne – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, jak i Europejski Fundusz Społeczny, dedykowany budowie kapitału ludzkiego. Podobnymi środkami dysponował Zarząd Województwa Świętokrzyskiego w kończącej się unijnej perspektywie finansowej 2007-2013 w ramach RPOWŚ 2007-2013 i Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Jakie są najważniejsze różnice pomiędzy tymi dwoma okresami?
W kończącej się unijnej „siedmiolatce” w samym tylko RPO dofinansowaliśmy około 1,3 tys. projektów, z czego niespełna połowa realizowana była przez świętokrzyskich przedsiębiorców. W regionie wdrażane były także projekty z innych programów operacyjnych, takich jak Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, Kapitał Ludzki, Innowacyjna Gospodarka, Rozwój Polski Wschodniej czy Infrastruktura i Środowisko. Z pozytywnymi efektami finansowanych przedsięwzięć stykamy się zatem codziennie i właściwie na każdym kroku. Porównując świętokrzyskie miasta, miasteczka i wsie z roku 2007 z ich obecnym wyglądem, należy obiektywnie stwierdzić, że fundusze unijne przyczyniły się walnie do gruntownego przeobrażenia wizerunku naszego regionu zarówno w sferze infrastrukturalnej, gospodarczej, jak i społecznej. Z pomocą środków unijnych udało się w dużym stopniu, choć oczywiście nie całkowicie, nadrobić wieloletnie opóźnienia w tych dziedzinach.
Natomiast dla nowej perspektywy finansowej 2014-2020 Unia Europejska zdefiniowała całkiem nowe cele. Najważniejszą zasadą przyświecającą obecnej unijnej polityce spójności jest koncentracja zasobów finansowych na najważniejszych sektorach gospodarki, tzw. inteligentnych specjalizacjach każdego z regionów. Ponadto w każdym z programów operacyjnych zidentyfikowano obszary strategicznej interwencji, które charakteryzują się pewnymi wspólnymi cechami, posiadają specyficzne potrzeby i potencjał. W RPOWŚ 2014-2020 są to przykładowo obszary funkcjonalne miast tracących swe dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze (Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko-Kamienna, Starachowice), czy obszary wiejskie o najgorszym dostępie do usług publicznych. Dla tych obszarów, wymagających najpilniejszego wsparcia, w wielu działaniach Programu dedykowane będą odrębne nabory wniosków.
Komisja Europejska, negocjując z nami RPOWŚ na lata 2014-2020 zadbała, by dokumentowi temu nadano wyraźnie progospodarczy charakter. Widoczne jest to chociażby w zapisach dotyczących, na przykład, preferowania projektów samorządowych, których realizacja motywowana jest względami gospodarczymi i które nie obciążają budżetów w dłuższej perspektywie. Innym przykładem jest zobowiązanie instytucji otoczenia biznesu, by dążyły do samowystarczalności finansowej po zakończeniu realizowanych przez nie przedsięwzięć.

Poruszył pan temat inteligentnych specjalizacji województwa świętokrzyskiego. Jakie branże gospodarki należą do tego grona?
Inteligentne specjalizacje miały być w zamyśle strony unijnej najważniejszymi, najbardziej obiecującymi gałęziami gospodarki, na których koncentrować miało się wsparcie przewidziane dla przedsiębiorców w programach operacyjnych nowej perspektywy finansowej.
Do inteligentnych specjalizacji naszego województwa zaliczane są, zgodnie z zapisami Regionalnej Strategii Innowacji: oszczędne budownictwo, przemysł metalowo-odlewniczy, turystyka zdrowotna i prozdrowotna, nowoczesne rolnictwo i przetwórstwo spożywcze. Ponadto specjalizacjami horyzontalnymi są technologie informacyjno-komunikacyjne, zrównoważony rozwój energetyczny oraz branża targowo-kongresowa.
To właśnie projekty wpisujące się w którąś z tych specjalizacji będziemy preferować w RPOWŚ na lata 2014-2020. Wierzę, że program ten, finansowany z dwóch funduszy strukturalnych – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego, będzie doskonałym narzędziem wsparcia dla przedsiębiorców z naszego regionu. Dążymy do tego, by świętokrzyskie firmy coraz powszechniej zaczęły opierać swoją konkurencyjność o nowoczesne technologie czy nowatorskie podejście do organizacji produkcji. Takie podejście pozwoli na odejście od dominującego dotychczas w Polsce modelu, dla którego konkurencyjność oznacza niskie koszty pracy. Ta pożądana zmiana zaistnieje, jeśli inwestycjom w nowoczesny sprzęt i wyposażenie towarzyszyć będzie stałe podnoszenie kwalifikacji pracowników oraz kadry zarządzającej przedsiębiorstwami. Ofertę RPOWŚ 2014-2020 dla sfery gospodarczej skonstruowaliśmy tak, by jak najpełniej realizowała to założenie. Zatem ponad 1 mld PLN środków RPOWŚ 2014-2020 trafi na: wsparcie inwestycyjne firm działających w województwie świętokrzyskim, w szczególności MŚP, wzmocnienie otoczenia biznesu, umożliwienie przedsiębiorstwom realizacji wspólnych przedsięwzięć, również ze światem nauki, uzbrajanie przez samorządy terenów inwestycyjnych z myślą o przyciągnięciu kapitału zewnętrznego, wsparcie dla osób chcących założyć działalność gospodarczą, podniesienie kwalifikacji i kompetencji pracowników czy gruntowną modernizację szkolnictwa zawodowego.

Jakie jest pana zdaniem najważniejsze wyzwanie stojące przed władzami samorządowymi województwa, które wiąże się z wdrażaniem nowego RPO?
Musimy wiedzieć, że po 2020 r. unijna polityka spójności nie będzie już tak obfita dla naszego kraju. Dlatego robimy wszystko, by efekty zainwestowania środków z obecnej perspektywy finansowej zdynamizowały rozwój gospodarczy naszego regionu w jak najdłuższym okresie. Moim zdaniem, dla osiągnięcia sukcesu niebagatelne znaczenie ma podniesienie poziomu kapitału społecznego, rozumianego nie tylko jako zwiększenie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych mieszkańców województwa, ale także poziomu aktywności społecznej, zaufania i zdolności do współpracy w każdej dziedzinie naszego życia.

Dziękuję za rozmowę